Jeżeli trafiłeś na ten artykuł to prawdopodobnie zastanawiasz się czym różni się PNF od Bobath i który z tych kursów wybrać.
Każda z tych koncepcji ma swoje unikalne podejście, grupę docelowych pacjentów, a także możliwości rozwoju dla terapeuty.
Miałem okazję uczestniczyć w kursach Bobath dla dorosłych, zarówno jako uczestnik jak i tłumacz. Z tego powodu mogę wypowiedzieć się co nieco na temat obu podejść.
Jeśli zastanawiasz się, która ścieżka będzie dla Ciebie lepsza, to ten artykuł może Ci pomóc podjąć tę decyzję. Poruszymy w nim takie kwestie jak na przykład różnice, program, docelowa grupa pacjentów, czas trwania, akredyracja czy certyfikacja.
Spis treści artykułu
- PNF vs Bobath – cena
- Czas trwania kursu PNF i Bobath
- Grupa docelowa pacjentów
- Program kursu PNF Podstawowy i Bobath dla dorosłych
- Akredytacja i certyfikacja
- Główne różnice pomiędzy koncepcją PNF i Bobath
- Możliwość dalszego rozwoju w koncepcji PNF i Bobath
- Kurs PNF Podstawowy będzie właściwym wyborem, gdy:
- Kurs NDT Bobath dla dorosłych będzie właściwym wyborem, gdy:
- Podsumowanie
PNF vs Bobath – cena
Cena kursu PNF Podstawowy waha się od 4000 zł do 4500 zł w zależności od organizatora i instruktora.
Kurs Bobath dla dorosłych (basic) to wydatek rzędu od 7600 zł to 9600 zł. Cena jest także uzależniona od organizatora i instruktora.
Czas trwania kursu PNF i Bobath
Kurs PNF Podstawowy trwa 10 dni. Jest z reguły organizowany w formie dwóch 5-dniowych zjazdów, chociaż możliwy jest też kurs weekendowy.
W ciągu 10 dni realizowanych jest 100 jednostek lekcyjnych (45-minutowych), co jest równoznaczne 75 godzinom zegarowym.
Kurs podstawowy koncepcji Bobath z kolei trwa nieco dłużej, bo aż 15 dni. Organizowany jest w formie dwóch lub trzech zjazdów.
W ciągu 15 dni realizowanych jest 120 jednostek lekcyjnych (45-minutowych).
Grupa docelowa pacjentów
Kurs PNF oferuje kompleksowe narzędzia i wiedzę dla osób pracujących z różnorodnymi grupami pacjentów.
Koncepcję PNF możesz z powodzeniem stosować z pacjentami neurologicznymi, ortopedycznymi, geriatrycznymi i dziećmi.
Natomiast koncepcja Bobath dla dorosłych została stworzona wyłącznie do stosowania z dorosłymi pacjentami neurologicznymi po uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego i z przewlekłymi schorzeniami neurologicznymi.
Program kursu PNF Podstawowy i Bobath dla dorosłych
PNF Podstawowy
Cele nauczania i zagadnienia poruszane w trakcie kursu PNF Podstawowy:
- Wprowadzenie do koncepcji PNF
- Historia i filozofia
- Ewolucja i rozwój metody
- Literatura, badania, ksiązki i filmy o PNF
- Neuroanatomia i neurofizjologia
- Podstawy kontroli motorycznej
- Układy kontroli motorycznej: układ receptorów, system kontroli posturalnej, układ równowagi, układ lokomotoryczny, podsystemy rdzeniowe i odruchy,
- podstawy nauczania motorycznego,
- fizjologia mięśni.
- Zasady główne i główne procedury PNF
- Bodźce eksteroreceptywne – czuciowe, wzrokowe, dźwiękowe.
- Bodźce proprioceptywne – opór, aproksymacja i trakcja, rozciągniecie i stretch, irradiacja i wzmocnienie, timing (Normalna kolejność ruchu), mechanika ciała
- Techniki PNF – definicja, procedury, cele 9 technik koncepcji PNF.
- Wzorce PNF – wprowadzenie, wzorce łopatki i miednicy, 12 jednostronnych wzorców kończyny górnej w leżeniu na plecach, 12 jednostronnych wzorców kończyny dolnej w leżeniu na plecach, chopping/Lifting w leżeniu na plecach i siedzeniu, wzorce dolnego tułowia w leżeniu na plecach, wzorce tułowia i głowy w siedzeniu
- Torowanie na materacu i inne aktywności funkcjonalne
- Torowanie chodu i aktywności związanych z chodem
- Torowanie oddychania
- Badanie, testy i terapia pacjenta oparta o filozofię i terminologię ICF (dwie demonstracje instruktora i praca kursantów z pacjentami)
Przygotowaliśmy specjalny folder, w którym znajdziesz dokładniejszy opis powyższych zagadnień oraz ramowy program* kursu z instruktorem Damianem Kapturskim. Wystarczy, że klikniesz poniższy baner, aby poznać program kursu.
Bobath dla dorosłych (basic)
Program* kursu Bobath dla dorosłych obejmuje:
- Wprowadzenie
- ICF
- Model praktyki klinicznej Bobath (MBCP)
- Neurofizjologia stosowana
- Organizacja neuronalna
- Systemy zstępujące i wstępujące
- Zintegrowane zachowanie motoryczne
- Móżdżek / zwoje podstawy / wzgórze
- Plastyczność nerwowo-mięśniowa
- Dysfunkcja ruchowa
- Kontrola motoryczna i uczenie się motoryczne
- Pomiary wyników
- Kontrola postawy
- Lokomocja
- Sięganie, chwytanie i manipulowanie kończyną górną
Dokładny opis celów nauczania i program kursu (w języku angielskim) znajdziesz na oficjalnej stronie międzynarodowego stowarzyszenia Bobath.
* Program może różnić się w zależności od instruktora. Warto poszukać informacji na stronie konkretnego organizatora.
Akredytacja i certyfikacja
Kurs PNF Podstawowy jest akredytowany przez International PNF Association IPNFA®. Po ukończeniu kursu otrzymujesz uznawany na całym świecie certyfikat w języku angielskim sygnowany logo stowarzyszenia.
Wymagania dotyczące otrzymania certyfikatu: uczestniczenie w co najmniej 71 godzinach kursu (dopuszczalna ilość nieobecności – 4 godziny). W przypadku opuszczenia większej liczby godzin możliwość „odrobienia” materiału na innym kursie.
Kurs Bobath dla dorosłych (basic) jest akredytowany przez International Bobath Instructors Training Association. Absolwent szkolenia otrzymuje uwierzytelniony międzynarodowy certyfikat.
Aby otrzymać certyfikat musisz zdać egzamin końcowy. Na egzamin końcowy składa się obserwacja kursanta przez instruktora, praca z pacjentem/praca pisemna, a także test teoretyczny. Jeśli uczestnik kursu jest nieobecny na kursie podstawowym dłużej niż jeden dzień (= 8 godzin), certyfikat IBITA nie zostanie wydany.
Główne różnice pomiędzy koncepcją PNF i Bobath
Opór manualny
Koncepcja PNF i Bobath znacząco różnią się w podejściu do stosowania oporu manualnego podczas terapii.
W metodzie PNF mamy do czynienia z precyzyjnie zdefiniowanym systemem wykorzystania oporu manualnego jako narzędzia terapeutycznego. Opór jest stosowany w ściśle określony sposób, z uwzględnieniem kierunku, a także siły. To pozwala na świadome angażowanie konkretnych grup mięśniowych – zarówno agonistów, jak i antagonistów.
Dzięki temu terapeuci mogą skutecznie pracować nad poprawą koordynacji śródmięśniowej i międzymięśniowej. Metoda ta pozwala na wykorzystanie różnych rodzajów skurczu mięśniowego (koncentryczny, izometryczny, ekscentryczny) w zależności od potrzeb pacjenta i założonych celów terapeutycznych.
Co istotne, w PNF szczególny nacisk kładzie się na odpowiednie dawkowanie oporu. Podobnie jak w przypadku leków, musi być on stosowany we właściwej „dawce” i przy odpowiednich wskazaniach.
Z kolei w koncepcji Bobath, która została stworzona z myślą o pacjentach neurologicznych, podejście do oporu manualnego jest zupełnie inne.
Ze względu na specyfikę problemów neurologicznych, związanych często z zaburzeniami kontroli napięcia mięśniowego, terapeuci Bobath koncentrują się bardziej na torowaniu ruchu i tworzeniu warunków do wykonywania optymalnych wzorców ruchowych, niż na stawianiu konkretnego oporu.
Choć obie metody wykorzystują pracę manualną terapeuty, ich założenia i sposób aplikacji znacząco się różnią.
Wyspecjalizowanie w konkretnej grupie pacjentów
Istotną przewagą koncepcji Bobath jest jej wyspecjalizowanie w pracy z pacjentami neurologicznymi po uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego. Już podczas podstawowego kursu Bobath (15 dni szkoleniowych) uczestnik otrzymuje kompleksowy zestaw narzędzi do pracy z pacjentem neurologicznym na różnych etapach zdrowienia – od fazy ostrej po przewlekłą.
Ta specjalizacja pozwala na szybkie wdrożenie zdobytej wiedzy w praktyce klinicznej z pacjentami po udarach czy innych uszkodzeniach OUN.
Z kolei w przypadku metody PNF, droga do uzyskania porównywalnego zakresu umiejętności w pracy z pacjentem neurologicznym jest dłuższa i wymaga ukończenia dodatkowych poziomów szkolenia. Aby zdobyć analogiczne kompetencje, terapeuta PNF musi ukończyć zarówno kurs rozwijający (Level 3), jak i specjalistyczny moduł neurologiczny (PNF Level 4).
Łącznie oznacza to 20 dni szkoleniowych, które dodatkowo muszą być rozłożone w czasie około 12 miesięcy ze względu na konieczność praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy między poszczególnymi modułami.
Pod względem finansowym całościowy koszt szkoleń PNF (około 8000 zł) jest nieco niższy niż pojedynczy kurs Bobath. Należy jednak wziąć pod uwagę dłuższy okres kształcenia i konieczność organizacji większej liczby wyjazdów szkoleniowych.
Przygotowanie strukturalne tkanek
Kolejnym znaczącym elementem różnicującym obie koncepcje jest podejście do przygotowania strukturalnego tkanek. Kurs podstawowy NDT Bobath dla dorosłych kładzie wyraźny nacisk na manualną pracę ze strukturami, poświęcając temu aspektowi terapii znacznie więcej czasu niż kurs podstawowy PNF.
Zakres pracy na strukturze w kursie PNF może się jednak różnić w zależności od doświadczenia i specjalizacji instruktora prowadzącego szkolenie. Dla osób szczególnie zainteresowanych neurologią istotne jest sprawdzenie, czy wybrany instruktor PNF na co dzień pracuje z pacjentami neurologicznymi, co może znacząco wpłynąć na ilość przekazywanej wiedzy z zakresu pracy na strukturze u tej grupy pacjentów.
Podobnie wybór instruktora NDT Bobath może mieć wpływ na dodatkowe umiejętności zdobyte podczas kursu. Przykładowo, niektórzy instruktorzy, jak Benedikt Boemer (posiadający uprawnienia instruktorskie zarówno PNF jak i Bobath), włączają do programu kursu dodatkowe elementy, takie jak techniki gipsowania ręki po udarze, które nie zawsze są standardowym elementem szkoleń u innych instruktorów.
Możliwość dalszego rozwoju w koncepcji PNF i Bobath
PNF Podstawowy
W koncepcji PNF system edukacji wygląda następująco:

PNF 1 + 2 – wprowadzenie do koncepcji PNF, w tym filozofii, podstawowych zasad i procedur, technik PNF, wzorców PNF, aktywności na macie, analizy chodu, a także treningu chodu. ICF, uczenie się motoryczne i kontrola motoryczna są omawiane w odniesieniu do PNF. Demonstracje pacjentów i bezpośrednia praca z pacjentami pod nadzorem instruktora.
PNF 3 – kurs koncentruje się na rozwiązywaniu problemów za pomocą metod nauczania zorientowanych na zadania. Nauka analizowania informacji przy użyciu klasyfikacji ICF/ICIDH. Po ukończeniu kursu PNF 3 uczestnik będzie w stanie wybrać odpowiednie działania terapeutyczne PNF i postępy w leczeniu. Rozwiązywanie problemów będzie oparte na poziomie ograniczenia aktywności/uczestnictwa, a także na upośledzeniach przyczynowych.
PNF 3B – zamiast jednego kursu PNF 4, uczestnicy mogą wziąć udział w kursie PNF 3B z innym instruktorem. Cele kursu PNF 3B są takie same jak w przypadku kursu PNF 3. Aby ukończyć kurs, wymagane jest zdanie testu pisemnego i praktycznego.
PNF 4A/4B – kurs kładzie nacisk na kliniczne zastosowania PNF w określonej populacji pacjentów. Głównym celem jest zaoferowanie kursu, który kładzie nacisk na leczenie określonej grupy diagnostycznej za pomocą PNF. Uczestnik zostanie oceniony za pomocą testów pisemnych i praktycznych z pytaniami i zadaniami związanymi z populacją diagnostyczną.
PNF 5 – kurs zaawansowany, który obejmuje niezbędne powtórzenie treści z poprzednich kursów na bardziej zaawansowanym poziomie, a także zaawansowane zastosowanie umiejętności PNF.
Po ukończeniu 5 poziomów uczestnik otrzymuje status Certyfikowanego Terapeuty PNF, a także może ubiegać się o szkolenie na instruktora IPNFA®.
Bobath dla dorosłych (basic)
Bobath dla dorosłych składa się z dwóch poziomów – podstawowy i rozwijający.
Kurs podstawowy ma na celu poznanie historii i założeń koncepcji Bobath oraz nabycie umiejętności prowadzenia terapii pacjenta zgodnie z jej założeniami.
Kurs rozwijający polega na pogłębieniu wiedzy teoretycznej oraz praktycznej w pracy z pacjentami neurologicznymi. Tematyka szkolenia jest uzależniona od instruktora, a uczestnicy nabywają zaawansowane umiejętności rozumowania klinicznego w zakresie koncepcji Bobath.
W trakcie szkolenia instruktor wykonuje kilka prezentacji terapii pacjenta, a uczestnicy pracują z pacjentami pod nadzorem instruktora (5 sesji).
Aby móc używać tytułu Terapeuty Bobath wymagane jest ukończenie kursu podstawowego i co najmniej dwóch kursów rozwijających, w tym jednego w ciągu ostatnich pięciu lat.
Jeżeli natomiast zastanawiasz się nad szkoleniem na instruktora kursu podstawowego, musisz ukończyć kurs podstawowy i co najmniej dwa kursy rozwijające w ciągu co najmniej dwóch lat.
Kurs PNF Podstawowy będzie właściwym wyborem, gdy:
- Jesteś na początku swojej kariery zawodowej i szukasz wszechstronnych narzędzi terapeutycznych
- Pracujesz lub planujesz pracować z różnymi grupami pacjentów (neurologicznymi, ortopedycznymi, geriatrycznymi, pediatrycznymi)
- Potrzebujesz elastycznego narzędzia do pracy w sektorze prywatnym, gdzie często pracuje się 1:1 z pacjentem
- Dysponujesz ograniczonym budżetem szkoleniowym (kurs podstawowy jest prawie o połowę tańszy)
- Możesz poświęcić na szkolenie 10 dni w krótszym czasie
- Chcesz mieć możliwość stopniowego rozwoju i specjalizacji w wybranym kierunku poprzez kolejne poziomy szkoleń
- Pracujesz z pacjentami wymagającymi precyzyjnej pracy nad siłą mięśniową i koordynacją – np. sportowcy po kontuzji, pacjenci ortopedyczni.
Kurs NDT Bobath dla dorosłych będzie właściwym wyborem, gdy:
- Masz już kilkuletnie doświadczenie w pracy z pacjentami neurologicznymi
- Pracujesz głównie lub wyłącznie z pacjentami po udarach i innych uszkodzeniach OUN
- Chcesz szybko uzyskać kompleksowe narzędzia do pracy z pacjentami neurologicznymi na różnych etapach zdrowienia
- Szczególnie cenisz sobie pracę nad przygotowaniem strukturalnym tkanek a kursy z terapii manualnej nie są w obszarze twojego zainteresowania
- Potrzebujesz specjalistycznej wiedzy z zakresu neurofizjologii i kontroli motorycznej
- Masz możliwość zainwestowania większej kwoty w jednorazowe szkolenie
- Możesz poświęcić 15 dni na szkolenie
- Planujesz długoterminowo specjalizować się w neurologii
Podsumowanie
Wybór odpowiedniego kursu zależy przede wszystkim od Twoich zawodowych potrzeb i planów rozwoju.
Kurs PNF Podstawowy można porównać do szwajcarskiego scyzoryka – jest uniwersalnym narzędziem, które już po 10 dniach szkolenia, przy znacznie niższych kosztach, wyposaży Cię w umiejętności pracy z szeroką grupą pacjentów.
PNF to szczególnie wartościowa opcja dla fizjoterapeutów rozpoczynających karierę zawodową, powracających do zawodu lub planujących pracę w sektorze prywatnym, gdzie dominuje model terapii jeden na jeden. Metodyka PNF sprawdzi się zarówno w pracy z pacjentami neurologicznymi, jak i ortopedycznymi, włączając w to także terapię dzieci z wadami postawy czy skoliozami.
Z kolei kurs NDT Bobath dla dorosłych to idealne rozwiązanie dla doświadczonych terapeutów, którzy koncentrują swoją praktykę wyłącznie na pacjentach neurologicznych. Jest szczególnie wartościowy dla osób, które mając już kilkuletnie doświadczenie zawodowe, odkryły, że neurologia jest ich prawdziwym powołaniem i nie planują zmiany specjalizacji.
Warto jednak pamiętać, że wybór jednej metody nie wyklucza drugiej – jak mawia przysłowie „kawa nie wyklucza herbaty”. Zarówno koncepcja PNF, jak i Bobath dla dorosłych oferują skuteczne i wartościowe narzędzia terapeutyczne. Co więcej, obie metody, bazując na tej samej strukturze analizy pacjenta (Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania – ICF), nie wykluczają się wzajemnie, a wręcz przeciwnie – doskonale się uzupełniają.
Zastanawiasz się jaki jeszcze kurs warto zrobić na start? W jednym z artykułów na blogu dzielę się swoimi TOP 4 kursami, w które zainwestowałbym zaraz po studiach. Kliknij link poniżej, aby przeczytać.