Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest powszechnym schorzeniem, które prowadzi do znacznego bólu i niepełnosprawności. Niniejszy przewodnik opracowany na podstawie badania Does This Patient Have Hip Osteoarthritis? The Rational Clinical Examination Systematic Review ma na celu pomóc fizjoterapeutom w dokładnej identyfikacji choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego u pacjentów zgłaszających się z nieurazowym bólem biodra lub pachwiny.

Szacowany czas czytania: 4 minuty

Spis treści

Autorzy badania przeprowadzili przegląd systematyczny. Przegląd miał na celu ocenę dokładności diagnostycznej wyników klinicznych w określaniu częstości występowania widniejącej w wynikach badań radiologicznych choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego wśród osób zgłaszających się do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej z bólem biodra lub pachwiny oraz prawdopodobieństwa tej patologii stawu biodrowego na podstawie objawów i symptomów. Przegląd objął 6 badań o łącznej liczbie 1110 pacjentów i 1324 bioder.

Chociaż badanie skierowane jest do lekarzy pierwszego kontaktu, może być również pomocne dla fizjoterapeutów, do których zgłaszają się pacjenci z bólem biodra.

Diagnostyka różnicowa bólu biodra

Diagnostyka różnicowa bólu biodra obejmuje:

  • zespół bólowy krętarza większego,
  • zespół mięśnia gruszkowatego,
  • złamanie przeciążeniowe,
  • artropatie zapalne (np. reumatoidalne zapalenie stawów),
  • radikulopatię lędźwiową,
  • guzy kości miednicy,
  • martwicę kości,
  • złamania miednicy,
  • meralgię z parestezjami.

Bólem okolicy biodra i/lub pachwini mogą objawiać się także schorzenia nie mięśniowo-szkieletowe, takie jak:

  • przepuklina pachwinowa,
  • patologia wewnątrz miednicy,
  • przeciekające tętniaki aorty brzusznej.

Identyfikacja cech klinicznych

Co robić, gdy pacjent zgłasza się z nieurazowym bólem biodra lub pachwiny? Pierwszym krokiem jest dokładna ocena jego historii medycznej, a także szczegółowe badanie przedmiotowe.

Cechy można podzielić na te wskazujące na chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego i te sugerujące alternatywną diagnozę.

Cechy wskazujące na chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego

Historia medyczna:

  • Historia rodzinna choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego (LR*, 2,1)
  • Osobista historia choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego (LR, 2,1)
  • Ból podczas chodzenia po schodach lub pochyłościach (LR, 2,1)

Badanie przedmiotowe:

  • Przysiad powodujący ból z tyłu (LR, 6,1)
  • Ból pachwiny przy odwodzeniu lub przywodzeniu biodra (LR, 5,7)
  • Osłabienie odwodzicieli biodra (LR, 4,5)
  • Ograniczony ruch w 3 płaszczyznach (LR, 4,4)
  • Zmniejszony zakres przywodzenie biodra (LR, 4,2)
  • Zmniejszony zakres rotacji wewnętrznej biodra (LR, 3,2)
  • Pozytywny wynik Hip Scour Test (LR, 2,4)
  • Zmniejszony zakres rotacji zewnętrzna biodra (LR, 2,1)

Cechy wskazujące na alternatywną diagnozę

Historia medyczna:

  • Wiek <50 lat (LR, 0,32) lub >60 lat (LR, 0,11)
  • Sztywność poranna >60 minut (LR, 0,22 do 0,65)
  • Brak bólu podczas chodzenia (LR, 0,25 do 0,58)
  • Brak bólu podczas chodzenia po schodach lub pochyłościach (LR, 0,47)

Badanie przedmiotowe:

  • Nieograniczone przywodzenie biodra (LR, 0,25)
  • Nieograniczone odwodzenie biodra (LR, 0,26)
  • Bezbolesna rotacja wewnętrzna biodra (LR, 0,31 do 0,45)
  • Brak utykania (LR, 0,35)
  • Nieograniczony wyprost biodra (LR, 0,35)
  • Nieograniczona rotacja zewnętrzna biodra (LR, 0,37)
  • Nieograniczona rotacja wewnętrzna biodra (LR, 0,43)
  • Bezbolesne przywodzenie biodra (LR, 0,43 do 0,59)

* – iloraz wiarygodności

Ścieżka diagnostyczna

Na podstawie obecności lub brak opisanych powyżej cech, następnym krokiem jest ustalenie, czy pacjent wykazuje wiele oznak choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego, wykazując jednocześnie niewiele cech alternatywnych diagnoz.

Jeśli wiele ciężkich i/lub przewlekłych objawów wskazuje na chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego, warto zasugerować pacjentowi wizytę u ortopedy. W przypadku objawów łagodnych do umiarkowanych warto wdrożyć fizjoterapię i udzielić odpowiednich porad dotyczących ćwiczeń.

Jeśli objawy wskazują na alternatywną diagnozę należy ocenić pacjenta pod kątem schorzeń takich jak dysfunkcja stawu krzyżowo-biodrowego, zapalenie kaletki krętarza większego, meralgia z parestezjami, zapalenie kaletki biodrowo-lędźwiowej, pubalgia sportowa, złamania obciążeniowe kości udowej, konflikt udowo-panewkowy, uszkodzenia obrąbka stawowego, zespół mięśnia gruszkowatego, uraz mięśni pośladkowych, radikulopatia lędźwiowa i inne.

Podsumowanie

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego jest dość złożonym schorzeniem. Jej rozpoznanie wymaga skrupulatnej oceny cech klinicznych zarówno na podstawie wywiadu lekarskiego, jak i badania fizykalnego. Rozpoznanie objawów charakterystycznych dla choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego i odróżnienie ich od innych schorzeń może znacznie poprawić opiekę nad pacjentem i wyniki leczenia.

Literatura

Metcalfe D, Perry DC, Claireaux HA, Simel DL, Zogg CK, Costa ML. Does This Patient Have Hip Osteoarthritis?: The Rational Clinical Examination Systematic Review. JAMA. 2019 Dec 17;322(23):2323-2333. doi: 10.1001/jama.2019.19413. PMID: 31846019; PMCID: PMC7583647.