Bólu pięty to schorzenie, które jest często wynikiem zapalenia rozcięgna podeszwowego. Istnieje jednak wiele innych patologii, które mogą dawać podobne objawy, ale wymagają zupełnie innych interwencji. W tym artykule poznasz diagnostykę różnicową i potencjalne patologie mogące wywoływać ból pięty, dzięki czemu będziesz w stanie trafnie określić jego przyczynę.
Szacowany czas czytania: 5 minut
Czego dowiesz się z tego artykułu
Badanie pacjenta z bólem pięty
Diagnostyka powinna opierać się na wywiadzie z pacjentem i badaniu przedmiotowym. Badanie przedmiotowe powinno uwzględniać ocenę stopy w spoczynku, a także podczas obciążania. Kolejnym elementem jest badanie palpacyjne wyrostków kostnych, przyczepów ścięgien oraz stawów stopy i kostki. W trakcie badania należy zwrócić uwagę na takie objawy jak tkliwość, defekty, czy też różnice między stronami.
Kolejną rzeczą, którą należy zbadać, jest aktywny i pasywny zakres ruchu zarówno stopy, jak i stawu skokowego. Bardzo przydatnym narzędziem staje się w tym momencie także umiejętność analizy chodu.
Niemechaniczne przyczyny bólu pięty
W publikacji Tu i Bytomskiego ból pięty sklasyfikowano na ból mający pochodzenie:
- Artretyczne – dna moczanowa, reumatyczne zapalenie stawów, surowiczo-ujemne spondyloartropatie
- Zakaźne – wrzody cukrzycowe, zapalenie szpiku kostnego, brodawki podeszwowe
- Neuropatyczne – radikulopatia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, uwięźnięcie nerwów (gałęzi nerwu piszczelowego tylnego), nerwiak, zespół kanału stępu (nerw piszczelowy tylny)
- Urazowe
- Nowotworowe – mięsak Ewinga, nerwiak
- Naczyniowe
Kolejną, obszerniejszą grupą będzie ból pochodzenia mechanicznego, który występuje najczęściej. Lokalizacja bólu może pomóc Ci trafnie określić jego przyczynę.
Ból po stronie podeszwowej pięty
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – cechami charakterystycznymi będą ból wraz z pierwszym krokiem rano lub po długim odpoczynku. Występuje także tkliwość obszaru guzowatości przyśrodkowej kości piętowej i wzdłuż rozcięgna podeszwowego. Podczas badania warto wykonać test Windlass, który znajdziesz w książce Testy kliniczne w fizjoterapii Dariusza Ciborowskiego.
Ostroga piętowa – wykrywa się zazwyczaj poprzez badanie RTG w miejscu bólu.
Złamanie przeciążeniowe kości piętowej – najczęściej pojawia się jako rezultat aktywności obciążających piętę lub po chodzeniu po twardym podłożu. Ból nasila się wraz ze wzrostem intensywności aktywności i często utrzymuje się w spoczynku.
Uwięźnięcie nerwu (nerw podeszwowy przyśrodkowy/boczny lub nerw zaopatrujący odwodziciela palca małego) – ta dolegliwość będzie charakteryzować się uczuciem pieczenia, mrowienia lub drętwienia. Uwięźnięcie nerwu może pojawić się po wzmożonej aktywności lub urazie.
Atrofia poduszki tłuszczowej pięty – głęboko zlokalizowany ból podobny do bólu powodowanego stłuczeniem, zazwyczaj pośrodku pięty.
Ból po stronie tylnej pięty
Tendinopatia ścięgna Achillesa – uczucie obolałej pięty, czasem ból ma charakter ostry. Pogarsza się wraz ze zwiększaniem natężania aktywności lub uciskiem ścięgna. Dodatkowo ścięgno jest tkliwe, czasem przy palpacji można wyczuć zgrubienie.
Pięta Haglunda-Severa – diagnozę może potwierdzić badanie RTG. Ból jest pozostałością po zapaleniu kaletki maziowej po tylnej stronie kości piętowej (kaletki ścięgna Achillesa) i pojawia się przy pasywnym zgięciu grzbietowym.
Zapalenie kaletki maziowej po tylnej stronie pięty – dolegliwość charakteryzuje się bólem, zaczerwienieniem i opuchlizną pomiędzy kością piętową a ścięgnem Achillesa. Palpacja tego obszaru powoduje tkliwość.
Ból w okolicy śródstopia po stronie przyśrodkowej
Zapalenie ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego – charakteryzuje się tkliwością w obszarze kości łódkowatej i kości klinowatej przyśrodkowej.
Kolejną możliwą patologią będzie zapalenie ścięgna zginacza długiego palców – tkliwość pojawia się z tyłu kostki przyśrodkowej i ukośnie wzdłuż podeszwy stopy aż do podstawy paliczków dalszych palców po stronie bocznej.
Zapalenie ścięgna zginacza długiego palucha – tkliwość po stronie tylnej względem kostki przyśrodkowej i na powierzchni podeszwowej palucha.
Zespół kanału stępu – charakteryzuje się bólem i drętwieniem stawu skokowego i pięty po stronie tylno-przyśrodkowej (czasem ból może sięgać aż do przodostopia i palców). Ból pogarsza się przy staniu, chodzeniu i bieganiu. W ostrzejszych przypadkach może dojść do atrofii mięśniowej.
Ból w okolicy śródstopia po stronie bocznej
Tendinopatia mięśni strzałkowych – tkliwość po stronie bocznej kości piętowej rozciągająca się wzdłuż do podstawy piątej kości śródstopia.
Zespół zatoki stępu – ból po bocznej stronie kości piętowej i stawu skokowego. Może nasilać się w trakcie ćwiczeń i przy chodzeniu po nierównej powierzchni. Może pojawić się w konsekwencji powtarzalnych skręceń stawu skokowego lub powtarzalnej nadmiernej pronacji stopy.
Ból pięty – rekomendacje kliniczne
Dodatkowo w publikacji przedstawiono najważniejsze rekomendacje przydatne w praktyce klinicznej. Rekomendacje te opierają się na jakości dowodów o poziomie C (tj. konsensus, zwyczajowa praktyka, opinia ekspertów, studia przypadków i dowody pochodzące z badań nad samą chorobą, a nie jej leczeniem).
- Radiologia nie jest pomocna dla rozpoznania zapalenie rozcięgna podeszwowego.
- Zgrubienie rozcięgna piętowego przewyższające 5 mm w badaniu USG wskazuje na zapalenie rozcięgna podeszwowego.
- Badania scyntygrafii kości lub MRI są często konieczne w celu zdiagnozowanie przeciążeniowego złamania kości piętowej, ponieważ RTG nie zawsze ukazuje złamanie.
- Ostrogi w obszarze przyczepu ścięgna Achillesa do kości lub oznaki odkładania się wapnia w ścięgnie na obrazie RTG wskazują na tendinopatię ścięgna Achillesa.
- RTG nie jest zazwyczaj pomocne dla rozpoznania choroby Severa.