Mięsień piszczelowy przedni należy do grupy trzech mięśni tworzących grupę przednią mięśni goleni. Jego główną funkcją jest zgięcie grzbietowe, a także inwersja stopy. Zapobiega zgięciu podeszwowemu stopy na początku okresu podparcia w trakcie chodu. Dodatkowo nie dopuszcza, aby palce dotknęły podłoża w okresie przeniesienia.
Mięsień piszczelowy przedni – anatomia
Mięsień piszczelowy tylny tworzy grupę przednią mięśni goleni. W jej skład wchodzą dodatkowo mięsień prostownik długi palucha i prostownik długi palców.
Przyczep początkowy
Mięsień piszczelowy przedni rozpoczyna się na:
- kłykciu bocznym kości piszczelowej,
- trzonie kości piszczelowej (powierzchnia boczna – bliższe ⅔),
- błonie międzykostnej goleni.
- powięzi goleni.
Przyczep końcowy
Przyczep końcowy znajduje się na:
- powierzchni podeszwowej kości klinowatej,
- powierzchni podeszwowej I kości śródstopia.
Unerwienie
Mięsień piszczelowy przedni unerwia nerw strzałkowy głęboki (L4-L5, S1).
Ciekawostka. Nerw strzałkowy głęboki zaopatruje wszystkie mięśnie przedziału przedniego goleni. Oprócz mięśnia piszczelowego przedniego będą to również prostownik długi palucha, prostownik długi palców (a także mięsień strzałkowy trzeci). Gałąź boczna biegnie dalej, zaopatrując prostownik krótki palców i prostownik krótki palucha.
Unaczynienie
Unaczyniony jest przez tętnicę piszczelową przednią i tętnicę wsteczną piszczelową przednią.
Mięsień piszczelowy przedni – położenie
Mięsień piszczelowy przedni jest mięśniem powierzchownym, a jego dystalne ścięgno jest wyraźnie widoczne pod skórą podczas zdjęcia grzbietowego stopy.
Po stronie przedniej leży powięź goleni i skóra. Po stronie bocznej mięsień prostownik długi palców, a także prostownik długi palucha.
Pomiędzy brzegiem przednim mięśnia piszczelowego przedniego a błoną międzykostną znajduje się pęczek nerwowo-naczyniowy, w którego skład wchodzi nerw strzałkowy głęboki (który zaopatruje mięsień piszczelowy przedni) i naczynia krwionośne przedniego przedziału podudzia.
Pomimo że mięsień piszczelowy przedni jest mięśniem wrzecionowatym, to przechodząc w ścięgno, tworzy strukturę pierzastą.
Ścięgno mięśnia piszczelowego przedniego wchodzi w swoją własną pochewkę, nieco bocznie względem pochewki mięśnia prostownika długiego palucha, i przebiega głęboko względem troczka górnego i dolnego prostowników.
Opuszczając troczek dolny prostowników, ścięgno biegnie ku dołowi, aby owinąć się wokół brzegu przyśrodkowego kości stępu i przyczepić do powierzchni podeszwowej kości klinowatej przyśrodkową i I kości śródstopia.
Przyczep do kości klinowatej położony jest nieco z przodu przyczepu mięśnia piszczelowego tylnego, z którym dzieli wspólną funkcję – inwersja kostki i pronacja przodostopia.
Mięsień piszczelowy przedni – palpacja
Mięsień piszczelowy przedni rozpoczyna się w okolicy kłykcia bocznego kości piszczelowej, jak również na proksymalnej części powierzchni bocznej kości piszczelowej. Podążając w kierunku dystalnym mięsień piszczelowy przedni będzie znajdować się po stronie bocznej brzegu przedniego kości piszczelowej.
Brzeg przedni kości piszczelowej jest z perspektywy palpacji bardzo łatwo strukturą do odnalezienia. Będzie on stanowić dla nas punkt referencyjny dla odnalezienia ograniczenia przyśrodkowego granicy namięsnej mięśnia piszczelowego przedniego.
Na wysokości około ¼ dystalnej kości piszczelowej mięsień piszczelowy przedni krzyżować się będzie z brzegiem przednim kości piszczelowej zmierzając w kierunku przyśrodkowym stopy do kości klinowatej przyśrodkowej oraz podstawy I kości śródstopia.
Ścięgno końcowe mięśnia piszczelowego przedniego jest bardzo wyraźną strukturą, znajdującą się tuż pod powierzchnią skóry. Jeśli wykonujemy palpację na osobie zdrowej, to poprosimy ją o wykonanie ruchu inwersji (ruch tożsamy do ruchu supinacji przodostopia) w celu jego uwidocznienia. Spowoduje to skurcz mięśnia piszczelowego przedniego i uwypuklenia się jego ścięgna dystalnego pod skórą goleni.
Ścięgno to w części dystalnej będzie ograniczać brzeg boczny struktury zagłębienia okolicy kostki przyśrodkowej, która może być porównywalna do anatomicznej tabakierki stawu skokowego. Jest to metaforyczne porównanie do analogicznego zagłębienia, które znajduje się w obrębie podstawy kciuka kończyny górnej.
Anatomiczną tabakierkę stawu skokowego od strony bocznej ogranicza ścięgno końcowe mięśnia piszczelowego przedniego, a od strony przyśrodkowej kostka przyśrodkowa, utworzona przez kość piszczelową.
W części proksymalnej mięśnia piszczelowego przedniego odnajdując okolicę guzowatości kości piszczelowej oraz jej brzeg przedni, lokalizujemy przestrzeń namięsnej od strony przyśrodkowej. Przemieszczając się po mięśniu w kierunku bocznym natrafimy na kolejną przestrzeń namięsnej, którą będzie boczne ograniczenie mięśnia piszczelowego przedniego utworzone przez strukturę prostownika długiego palców.
Funkcje mięśnia piszczelowego przedniego
Staw skokowy – zgięcie grzbietowe i odwracanie stopy.
Stopa – wzmacnia łuk podłużny i łuk poprzeczny.
Hamowanie ekscentryczne – mięsień piszczelowy przedni hamuje w sposób ekscentryczny ruch odwracania i zgięcia podeszwowego stawy skokowego oraz pronację przodostopia.
Powyższe funkcje hamowania ekscentrycznego są szczególnie ważne podczas chodu.
Aktywność mięśnia piszczelowego przedniego zapewnia gładkie „toczenie się” stopy od kontaktu pięty z podłożem do przyparcia całej stopy.
Funkcja ta jest kluczowa dla optymalnej amortyzacji wstrząsów i płynnego chodu. Zaburzenia w jej obrębie prowadzą do opadania stopy zaraz po kontakcie pięty z podłożem.
Punkty spustowe i wzorce bólu rzutowanego
W mięśniu piszczelowym przednim punkty spustowe objawiają się bólem na przednio-przyśrodkowej powierzchni kostki oraz na grzbietowej i przyśrodkowej powierzchni palucha. Punkty spustowe, które zlokalizowane są zazwyczaj w obszarze ⅓ bliższej mięśnia, charakteryzuje duża bolesność.
Powiązane patologie
- Ból kolana (zapalenie ścięgna rzepki, zespół pasma biodrowo-piszczelowego)
- Zapalenie rozcięgna podeszwowego
- Zapalenie ścięgna Achillesa
- Płaskostopie
- Ból piszczeli (Shin Splints)
- Zespół przeciążenia przyśrodkowej strony piszczeli (MTSS – Medial Tibial Stress Syndrome)
- Dysfunkcje stawu poprzecznego stępu i stępowo-śródstopnego
- Syndromy zakleszczenia stawu skokowego
- Podczas chodu:
- stopa opadająca
- zahaczanie palcami o podłoże
Literatura
Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2016.
Hudák R, Kachlik D, Volny O, Memorix anatomia. Wrocław: Edra Urban & Partner, 2017