Zespół Dejerine’a-Roussy’ego, zespół wzgórzowy lub poudarowy ból neuropatyczny (CPSP) to przewlekły zespół neurologiczny, który pojawia się na skutek udaru w obrębie części przednio-tylno-bocznej wzgórza. Może być przyczyną znacznych ograniczeń funkcjonalnych, o których przeczytasz w tym artykule, doprowadzając ostatecznie do poważnej niesprawności pacjenta. 

Szacowany czas czytania: 6 minut

Zespół Dejerine’a-Roussy’ego jako ból neuropatyczny

Ból neuropatyczny to ból wynikający z uszkodzenia lub całkowitej destrukcji elementów układu nocyceptywnego w obwodowym lub ośrodkowym układzie nerwowym na skutek na przykład urazu czy choroby (Belgrade 1999, Zhang et al. 2017). Udar w obrębie części przednio-tylno-bocznej wzgórza może doprowadzić do ośrodkowego zespołu bólowego, którym jest między innymi zespół Dejerine’a-Roussy’ego.

Zespół Dejerine’a-Roussy’ego udar

Objawy zespołu Dejerine’a-Roussy’ego

Częstość występowania poudarowego bólu neuropatycznego (CPSP) w literaturze naukowej waha się od 8 do 45,8 % (Jahngir and Qureshi n.d.; Paolucci et al. 2016). Charakteryzują go bolesne parestezje po stronie przeciwnej do uszkodzenia, zazwyczaj połączone z zaburzeniami czucia (Choi-Kwon et al. 2017), chociaż nie w każdym przypadku (Kumar et al. 2016). Zespół Dejerine’a-Roussy’ego dotyczy zazwyczaj tego samego obszaru ciała, jaki w wyniku udaru został dotknięty deficytami ruchowymi i czuciowymi.

Pacjenci opisują objawy bólowe jako uczucie palenia, rozdzierania, przeszywania, kłucia, a także ściskania. Większość z nich jednak zgłasza, że doświadczają różnego rodzaju bólu o różnym nasileniu, który jest stały, lub pojawia się okresowo (Paolucci et al. 2016). Aby w jak najdokładniejszy sposób opisać charakter bólu pacjenta, szczególnie w przypadku barier komunikacyjnych, bardzo przydatna jest skala bólu Abbey.

Zespół Dejerine’a-Roussy’ego objawy ból

Moment pojawienia się symptomów, jak i występowania CPSP jest różny. W trakcie fazy ostrej na przykład ogólny ból zgłasza 14 % pacjentów. Kolejne 43 % pacjentów zgłasza ból w fazie podostrej, natomiast w fazie przewlekłej liczba ta spada do 32 % (Paolucci et al. 2016).

Dodatkowo istotnymi objawami powszechnie korelowanymi z poudarowym bólem neuropatycznym u większości pacjentów są alodynia, dyzestezje i hiperalgezja, które mogą odgrywać w nim zasadniczą rolę (Nasreddine and Saver 1998). 

Diagnoza zespołu Dejerine’a-Roussy’ego

Poudarowy ból neuropatyczny diagnozuje się u 1-8 % pacjentów, jednak liczba ta może być błędna ze względu na trudności w odróżnieniu go od innych zespołów bólowych pojawiających się często po udarze, np. bólu barku, bolesnej spastyczności, przewlekłego bólu głowy, innych mięśniowo-szkieletowych dolegliwości bólowych, czy kompleksowego zespołu bólu regionalnego, o którym przeczytasz we wpisie Kompleksowy zespół bólu regionalnego po udarze (Klit, Finnerup, and Jensen 2009).

Niestety na dzień dzisiejszy nie mamy wystandaryzowanych kryteriów diagnostycznych, jasnych definicji, wystarczającej wiedzy opartej na badaniach naukowych, a także testów diagnostycznych, które pozwoliłyby w rzetelny sposób rozróżnić rodzaje bólu. W diagnozie zespołu Dejerine’a-Roussy’ego bierze się pod uwagę historię medyczną i historię bólu pacjenta, badanie kliniczne, badanie czucia, obrazowanie (TK lub rezonans magnetyczny), jak również inne pomiary (Klit, Finnerup, and Jensen 2009).

Zespół Dejerine’a-Roussy’ego – postępowanie terapeutyczne

Istnieje wiele wytycznych co do leczenia bólu neuropatycznego, niestety niewiele dotyczących konkretnie bólu neuropatycznego po udarze. Leczeniem pierwszej linii w zespole Dejerine’a-Roussy’ego jest leczenie farmakologiczne celem ulgi w bólu. U pacjentów lekoopornych stosuje się natomiast neurostymulację (Katayama et al. 2001). 

Dodatkowo, jak we wszystkich przypadkach bólu przewlekłego, w intensywności bólu dużą rolę odgrywać mogą czynniki psychologiczne. Z tego powodu dla pacjentów z bólem wzgórzowym korzystne może okazać się leczenie psychologiczne, np. trening strategii radzenia sobie z bólem lub terapia behawioralna.

Zespół Dejerine’a-Roussy’ego leczenie

Podsumowanie

Zespół Dejerine’a-Roussy’ego może w znacznym stopniu pogarszać jakość życia osób po udarze, negatywnie wpływać na rehabilitację, a także zakłócać sen. Co więcej, doprowadzić może do samookaleczenia, a nawet samobójstwa na skutek stałego odczuwania intensywnego bólu (Gonzales 1995). Niestety na dzień dzisiejszy leczenie poudarowego bólu neuropatycznego jest dużym wyzwaniem prawdopodobnie ze względu na wiele leżących u podstaw mechanizmów tego zespołu bólowego.

Literatura

Choi-Kwon, S., S. H. Choi, M. Suh, S. Choi, K-H Cho, H-W Nah, H. Song, and J. S. Kim. 2017. “Musculoskeletal and Central Pain at 1 Year Post-Stroke: Associated Factors and Impact on Quality of Life.” Acta Neurologica Scandinavica.

Gonzales, G. R. 1995. “Central Pain: Diagnosis and Treatment Strategies.” Neurology.

Jahngir, M. U., and A. I. Qureshi. n.d. “Dejerine Roussy Syndrome.” Accessed June 1, 2022.

Katayama, Yoichi, Takamitsu Yamamoto, Kazutaka Kobayashi, Masahiko Kasai, Hideki Oshima, and Chikashi Fukaya. 2001. “Motor Cortex Stimulation for Phantom Limb Pain: Comprehensive Therapy with Spinal Cord and Thalamic Stimulation.” Stereotactic and Functional Neurosurgery.

Klit, Henriette, Nanna B. Finnerup, and Troels S. Jensen. 2009. “Central Post-Stroke Pain: Clinical Characteristics, Pathophysiology, and Management.” Lancet Neurology 8 (9): 857–68.

Kumar, Ajit, Sanjeev K. Bhoi, Jayantee Kalita, and Usha K. Misra. 2016. “Central Poststroke Pain Can Occur With Normal Sensation.” The Clinical Journal of Pain 32 (11): 955–60.

Nasreddine, Ziad S., and Jeffrey L. Saver. 1998. “Pain after Thalamic Stroke: Right Diencephalic Predominance and Clinical Features in 180 Patients.” Neurology.

Paolucci, Stefano, Marco Iosa, Danilo Toni, Piero Barbanti, Paolo Bovi, Anna Cavallini, E. Candeloro, et al. 2016. “Prevalence and Time Course of Post-Stroke Pain: A Multicenter Prospective Hospital-Based Study.” Pain Medicine  17 (5): 924–30.

Zhang, Lan, Guoqiang Xing, Youlin Fan, Zhiwei Guo, Huaping Chen, and Qiwen Mu. 2017. “Short- and Long-Term Effects of Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation on Upper Limb Motor Function after Stroke: A Systematic Review and Meta-Analysis.” Clinical Rehabilitation 31 (9): 1137–53.