Analiza Chodu – wzorce funkcjonalne

Analiza chodu pozwoli Ci rozpoznawać problemy w chodzie i na tej podstawie dobierać odpowiednie interwencje. Jakie elementy analizy musisz znać i jak je wykorzystywać w praktyce? Jak budować listę priorytetów, aby zbudować terapię? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w tym artykule.

Analiza chodu według Rancho Los Amigos

Chociaż na pierwszy rzut oka chód nie wydaje się niczym szczególnym, to jest to tak naprawdę niezwykle złożony proces biomechaniczny.

Chód można analizować na wiele różnych sposobów. Jednym z najciekawszych i najbardziej precyzyjnych podejść jest model zaproponowany przez naukowców ze szpitala Rancho Los Amigos, w tym wybitną badaczkę Jacquelin Perry.

Podzielili oni cyklu chodu na osiem faz, z których każda ma jasno określony początek, koniec oraz specyficzne „zadanie”. Ten system pozwala lepiej zrozumieć dynamikę ruchu oraz diagnozować ewentualne zaburzenia.

Analiza chodu zaproponowana przez Jacquelin Perry i jej współpracowników jest jednym z kluczowych zagadnień omawianych na kursie PNF Podstawowy.

Jak analizować chód? Analiza chodu

Pierwsze pytanie, jakie zadaję sobie obserwując chód pacjenta brzmi – z którym zadaniem pacjent ma największy problem? Oznacza to, że musisz znać główne zadania, które realizuje pojedynczy cykl chodu.

Poszczególne zadania są z kolei realizowane w określonych fazach chodu. Jeżeli podejmiesz już decyzję, z którym zadaniem pacjent ma największy problem, musisz zastanowić się, które fazy chodu (lub faza chodu) realizują to zadanie, a co z tego będzie wynikać, która faza jest najbardziej zaburzona.

Chciałbym, aby analiza chodu, którą przeprowadzasz, polegała na budowaniu listy priorytetów, a terapia chodu polegała na pracy nad tymi rzeczami, które przyniosą największe korzyści pacjentowi i nad tym co będzie mieć największe przełożenie na jego niezależność. Analiza chodu jest kluczowym elementem tego procesu.

Nie możemy pracować nad wszystkimi zadaniami czy fazami chodu jednocześnie. Analiza chodu pozwala skupić się na priorytetach, co w konsekwencji zwiększa skuteczność terapii.

Jeżeli masz już swoją hipotezę na temat tego, w której fazie chodu zaburzenia są najbardziej istotne, to kolejnym elementem będzie zbudowanie hipotezy czy w przypadku tej fazy jest to problem na poziomie struktury, czy aktywności.

Co oznacza problem na poziomie struktury/aktywności? Posługując się metaforą informatyczną, problemy na poziomie struktury będą to problemy z hardwarem/sprzętem. Z kolei problemy na poziomie aktywności będą problemami związanymi z softwarem/oprogramowaniem.

Problemy na poziomie struktury

Rozważmy najpierw problemy na poziomie struktury.

Mając wciąż na uwadzę konkretną fazę chodu, będziemy się zastanawiać czy pacjent ma potencjał w zakresach ruchomości i sile mięśniowej, który pozwoli mu generować tę fazę chodu.

Kolejnymi elementami będą odpowiednie napięcie mięśniowe, a także czucie (powierzchowne i głębokie), które umożliwią generowanie danej fazy.

Gdy już mam wstępną hipotezę na temat zaburzonego zadania i fazy, rozważam wtedy powyżej wspomniane elementy strukturalne, co ostatecznie pozwoli wdrożyć w terapii odpowiednie interwencje.

Jeżeli okaże się, że zakres ruchu, siła mięśniowa, czucie i napięcie mięśniowe są w porządku, to problem może leżeć po stronie aktywności.

Problemy na poziomie aktywności

Problemy na poziomie aktywności będą wymagały zastosowania odpowiednich narzędzi do pracy nad takimi elementami, jak:

• Mobilność (która jest poniekąd wypadkową elementów strukturalnych)
• Stabilność
• Mobilność na stabilność
• Zręczność

Są to fazy kontroli motorycznej. Pacjent będzie w stanie je osiągnąć, jeżeli przygotujesz uprzednio składowe z poziomu struktury.

Poniższy film będzie dla Ciebie pomocny, jeżeli nie bardzo orientujesz się czym są fazy kontroli motorycznej i jak je wykorzystać w terapii.

W dalszej części dowiemy się jakie zadania realizuje cykl chodu i jakie ma to znaczenie dla terapii.

Analiza chodu – zadania realizowane przez cykl chodu

Cykl, zadania i fazy chodu

Skuteczna analiza chodu wymaga znajomości całego cyklu cyklu chodu, z którym możesz zapoznać się poniżej.

Cykl chodu składa się z dwóch okresów – podporu i przenoszenia.

Okresy te będą realizować jedno z trzech zadań – przejęcie ciężaru ciała, podpór jednonóż, przeniesienie kończyny.

Każde z tych zadań będzie realizowane w obrębie jednej z faz chodu. Fazy chodu to: Initial Contact, Loading Response, Mid Stance, Terminal Stance, Pre Swing, Initial Swing, Mid Swing i Terminal Swing.

• Przejęcie ciężaru ciała realizowane jest w fazach Initial Contact i Loading Response.
• Podpór jednonóż realizowany jest w fazach Mid Stance i Terminal Stance.
• Ostatnie zadanie, czyli przeniesienie kończyny, realizowane jest w fazach Pre Swing, Initial Swing, Mid Swing i Terminal Swing.

Każda z faz wymaga odpowiedniego przygotowania na poziomie strukturalnym (zakresy ruchomości, siła mięśniowa, a także (o ile to możliwe) czucie) oraz przygotowania kontroli motorycznej (poziom aktywności), tak aby układ nerwowy potrafił skorzystać z potencjału leżącego po stronie struktury.

Przejęcie ciężaru ciała

Przejęcie ciężaru ciała realizują dwie fazy chodu. Są to Initial Contact i Loading Response.

Initial Contact 

U osoby zdrowej faza Initial Contact rozpoczyna się od kontaktu pięty z podłożem. Kontakt pięty z podłożem inicjuje optymalne przetaczanie na pięcie (ang. heel rocker).

Aby to osiągnąć konieczna jest możliwość utrzymania:

1. Pozycji neutralnej w stawie skokowym
2. Wyprostu w stawie kolanowym
3. Około 30 stopni zgięcia w stawie biodrowym

W momencie kontaktu kończyny z podłożem, ze względu na siły reakcji z podłoża, konieczna jest kontrola i stabilizacja trzech okolic

• Stopa – wektor reakcji podłoża przeciwdziała ustawieniu stawu skokowego w zgięciu grzbietowym. Po wylądowaniu na stopie siła grawitacji będzie ściągać stopę do opadania, co w konesekwencji będzie utrudniać utrzymanie stopy w pozycji zgięcia grzbietowego.
• Kolano – wektor reakcji podłoża sprzyja ustawieniu kolana w wyproście. W przypadku pacjentów oznaczać to będzie, że w Initial Contact wektor reakcji podłoża będzie ściągać kolano do przeprostu.
• Biodro i tułów – wektor rekacji podłoża ustawiony jest do przodu od osi obrotu biodra, sprzyjając ruchowi w kierunku dalszego zgięcia.

W ciele pojawia się aktywność antycypacyjna odpowiednich grup mięśniowych, aby przeciwdziałać konsekwencjom działania reakcji podłoża. Oznacza to, że w warunkach prawidłowych ciało będzie przewidywać, które grupy mięśniowe powinny być aktywne w fazie Initial Contact.

• Staw biodrowy – grupa kulszowo-goleniowa, m. pośladkowy wielki, m. przywodziciel wielki.
• Staw kolanowy – grupa kulszowo-goleniowa, m. czworogłowy uda (efekt płynnego przeplatania się faz sąsiadujących z Initial Contact – Terminal Swing i Loading Response).
• Stopa – mm. przedpiszczelowe, tj. piszczelowy przedni, prostownik długi palucha, prostownik długi palców (podtrzymują neutralnie ustawienie stopy).

Loading Response

Faza Loading Response rozpoczyna się w momencie kontaktu stopy z podłożem. Z kolei za koniec tej fazy uznaje się moment, gdy przeciwna kończyna traci kontakt z podłożem.

Cele Loading Response w odpowiedzi na siłę reakcji podłoża to:

• kontrola i ograniczenie zakresu zgięcie w stawie kolanowym,
• kontrola kolana w momencie obciążania kończyny,
• kontrola i ograniczenie zgięcia podeszwowego w stawie skokowym,
• kontrola stawu biodrowego.

W wyniku obciążania kończyny konieczna jest kontrola trzech łuków ruchu, pozwalając w ten sposób na amortyzację. Do łuków ruchu należą:

• Koślawość w stawie skokowym dolnym
• Zgięcie podeszwowe stopy do 10 stopni
• Zgięcie kolana do 18 stopni

Podczas obciążania kończyny na staw biodrowy oddziałują siły zgięcia równoważone przez aktywność m. pośladkowego wielkiego i m. przywodziciela wielkiego.

Jednocześnie po stronie przeciwnej miednica opada około 5 stopni. Kontrola tego ruchu wiąże się z aktywnością po stronie podporowej. Aktywne mięśnie to między innymi m. pośladkowy średni, m. pośladkowy mały, górna część m. pośladkowego wielkiego, a także m. naprężacz powięzi szerokiej.

Prostownik grzbietu ograniczna ruch zgięcia tułowia na miednicy.

Podpór jednonóż

 Moment, w którym jedna z kończyn traci kontakt z podłożem, rozpoczyna część okresu podporu jednonóż.

W tym interwale sekwencji ruchów cała odpowiedzialność za utrzymanie równowagi oraz przeniesienie ciężaru ciała spoczywa wyłącznie na jednej kończynie. 

Zadanie podporu jednonóż realizują dwie fazy cyklu chodu – Mid Stance i Terminal Stance. 

Mid Stance

Faza ta rozpoczyna się w momencie, w którym kończyna zakroczna traci kontakt z podłożem, a kończy gdy rzut środka ciężkości na płaszczyznę podporu znajduje się na wysokości przodostopia kończyny podporowej. 

Faza Loading Response kończy przetaczanie napięcie, czyli wspominany już wcześniej heel rocker.

W fazie Mid Stance kończyna przetacza się nad ustabilizowaną na podłożu stopą. W tym momencie pojawia się tzw. przetaczanie nad kostką (ang. ankle rocker). 

Punkty krytyczne fazy Mid Stance:

• Wyhamowanie zgięcia grzbietowego stopy
• Wyprost stawu kolanowego
• Kontrola biodra w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej.

Przetaczanie nad kostką wiąże się z przemieszczaniem środka ciężkości ciała w przód. W stawie skokowym górnym odbywa się ruch zgięcia grzbietowego, który kontroluje ekscentryczna praca mięśni łydki. 

Początkowe 7 stopni zgięcia podeszwowego stopy w związku z przemieszczaniem podudzia do przodu zmienia się w 4 stopnie zgięcia grzbietowego. Ruch ten kontrolowany jest przez mięsień płaszczkowaty, do którego dołącza brzuchaty łydki. 

W początkowym momencie Mid Stance staw kolanowy znajduje się w pozycji około 18 stopni zgięcia i stopniowo przechodzi do wyprostu. Dzieje się tak dzięki aktywności mięśnia czworogłowego uda, który niejako wciąga kość udową nad kość piszczelową wyhamowywaną przez mięsień płaszczkowaty.

Staw biodrowy z początkowych 30 stopni zgięcia przechodzi do pozycji 10 stopni zgięcia, nie osiągając pozycji 0. Wiąże się to z naturalnym nieznacznym ustawieniem miednicy w przodopochyleniu. 

Terminal Stance

Faza Terminal Stance rozpoczyna się w momencie oderwania pięty nogi podporowej od podłoża. Kończy w momencie, gdy noga wykroczna dotyka ziemi, co oznacza, że wchodzi w fazę Initial Contact.

Do punktów krytycznych tej fazy należy:

• przetaczanie na przodostopiu (ang. forefoot rocker) oraz moment swobodnego spadania (ang. free fall).

Przetaczanie na kostce, wspominany już ankle rocker, w fazie Mid Stance kontynuowane jest w dalszym ciągu w fazie Terminal Stance jako przetaczanie na przodostopiu.

Początkowe 4 stopnie zgięcia grzbietowego stopy zwiększa się do około 10 stopni aż do momentu oderwania pięty nogi podporowej od płaszczyzny podporu.

Tułów przemieszczając się nad przodostopiem wypada poza płaszczyzną podporu i zaczyna swobodnie opadać, co będzie zwiększać siłę reakcji podłoża dla nogi wykrocznej, która za chwilę rozpocznie fazę initial contact.

Kontrola swobodnego opadania tułowia wymaga szczytowej aktywności mięśni łydki oraz wyprostu w stawie biodrowym.

Przeniesienie kończyny

Przygotowanie właściwej postawy tułowia, przeniesienie kończyny nad płaszczyzną podporu oraz przygotowanie jej do kolejnego cyklu sa konieczne, aby sprostać wymaganiom zadania trzeciego.

Zadanie to realizują cztery fazy chodu – Pre Swing, Initial Swing, Mid Swing i Terminal swing.

Pre Swing

Faza Pre Swing rozpoczyna się w momencie gdy kończyna wykroczna wchodzi w kontakt z podłożem, czyli jest w fazie Initial Contact, a kończy w momencie gdy kończyna zakroczna traci kontakt z podłożem.

Punktem krytycznym tej fazy jest odciążenie kończyny i przeniesienie środka ciężkości ciała nad przeciwną nogę. Pozwala to uwolnić nogę zakroczną i przygotować ją do przeniesienia. 

Większość zakresu zgięcia w stawie kolanowym, który zostanie wykorzystany w późniejszych fazach osiągany jest właśnie w Pre Swing.

Staw skokowy ustawia się w pozycji 20 stopni zgięcia podeszwowego, staw kolanowy w pozycji 40 stopni zgięcia, biodra osiąga pozycję neutralną.

Punktem kontaktu stopy z podłożem staje się staw śródstopno-paliczkowy palucha, dzięki czemu pięta osiąga najwyższe położenie.

Aktywność mięśniowa w Pre Swing spada drastycznie. Wiąże się to z odciążeniem kończyny i przeniesieniem środka ciężkości na stronę przeciwną.

Initial Swing

Faza Initial Swing rozpoczyna się w momencie oderwania stopy zakrocznej od podłoża.

Zakończy się, gdy osiągnie ona pozycję przy nodze podporowej.

Niezakłócone przeniesienie stopy nad płaszczyzną podporu uzależnione jest w większym stopniu od zgięcia w stawie kolanowym niż w stawie skokowym. Zgięcie kolana zwiększa się do 60 stopni. Staw skokowy redukuje zakres zgięcia podeszwowego z 20 do 10. 

Zgięcie stawu biodrowego z pozycji neutralnej do 20 stopni przemieszcza kończynę w przód  Połączony ruch zgięcia w stawie kolanowym i biodrowym osiągany jest dzięki aktywności mięśnia biodrowego, krawieckiego, smukłego oraz dwugłowego uda.

W przeniesieniu stopy towarzyszy również aktywność mięśni przedpiszczelowych, czyli piszczelowego przedniego oraz prostownika długiego palców. 

Mid Swing

Rozpoczyna się w momencie, gdy stopa zakroczna osiąga pozycję przy nodze podporowej, kończy w momencie ustawienia podudzia w pozycji prostopadłej do podłoża.

Dalsze niezakłócone przeniesienie stopy nad podłożem w mid swing uzależnione jest w większym zakresie od stopy. Staw skokowy osiąga pozycję 0 stopni, biodro 30 stopni zgięcia, staw kolanowy zmniejsza zakres zgięcia z 60 do 30 stopni.

Aktywność mięśniowa w obrębie stopy związana jest z kontynuacją pracy mięśni piszczelowego przedniego, prostownika długiego palucha oraz prostownika długiego palców.

Terminal Swing

Faza rozpoczyna się w momencie osiągnięcia przez podudzie pozycji prostopadłej do podłoża. Kończy wraz z wejściem stopy do podporu.

Celem fazy Terminal Swing jest zakończyć przenoszenie kończyny oraz przygotować się do kolejnego przejęcia ciężaru ciała.

Zgięcie w biodrze jest wyhamowywane. Staw kolanowy w sposób kontrolowany przez grupę kulszowo-goleniową oraz mięsień czworogłowy ustawia się w pozycji wyprostu. Staw skokowy dzięki aktywności mięśni przedpiszczelowych zachowuje pozycję neutralną co dopełnia przygotowanie kończyny do kolejnego okresu podporu. 

O wzorcach funkcjonalnych cyklu chodu opowiadam w poniższym nagraniu.

Analiza chodu – funkcja stopy i stawu skokowego w poszczególnych fazach chodu

W trakcie pojedynczego cyklu chodu staw skokowy oraz stopa przechodzi przez cztery łuki ruchu – dwukrotnie w kierunku zgięcia podeszwowego oraz dwukrotnie w kierunku zgięcia grzbietowego.

Przejęcie ciężaru ciała

Initial contact – pozycja początkowa stopy – 90 stopni zgięcia, jest to pozycja neutralna, pozwala na zainicjowanie przetaczania napięcia, czyli wspomniany już wcześniej heel rocker. Przygotowuje to amortyzację, utrzymaną przez aktywność mięśni przedpiszczelowych. 

Loading Response – pierwszy łuk zgięcia podeszwowego. Aktywność mięśnia piszczelowego przedniego i prostownika długiego palucha wyhamowuje ruch. Dochodzi tu do przetaczania napięcie, czyli pojawia się heel rocker. Pozwala przemieszczać środek ciężkości do przodu. Piszczel podąża za ruchem stopy. Realizowaną tutaj funkcją jest utrzymanie progresji ciała w przód.

Podpór jednonóż

Mid Stance – pierwszy łuk zgięcia grzbietowego. Przetaczanie na stawie skokowym pozwala zachować progresję do przodu, pojawia się tzw. ankle rocker. Mięsień płaszczkowaty zapewnia stabilność kończyny. Pełni on dominującą rolę podczas Mid Stance w kontroli podudzia. Mięsień brzuchaty łydki wspomaga mięsień płaszczkowaty w kontroli podudzia, ale rekrutowany jest nieco później. Ruch w zakresie od 8 stopni zgięcia podeszwowego do 5 stopni zgięcia grzbietowego. Stopa i przodostopie pozostają w kontakcie z podłożem. 

Terminal Stance – następuje kontynuacja ruchu zgięcia grzbietowego. Oderwanie pięty zapoczątkowuje przetaczanie na przodostopiu, tzw. forefoot rocker. Przodostopie stanowi główny punkt podporu. Szczytowa aktywność mięśnia płaszczkowatego i brzuchatego łydki ogranicza ruch zgięcia grzbietowego z 5 do 10 stopni. 

Przeniesienie kończyny

Pre Swing – w tej fazie pojawia się drugi łuk zgięcia podeszwowego. Dochodzi do zmniejszenia aktywności mięśnia podeszwowego i płaszczkowatego. Zgięcie podeszwowe wynika z ustabilizowania przodostopia na podłożu oraz swobodnego ruchu stawu kolanowego w przód odciążonej kończyny dolnej. W końcowym etapie Pre Swing pojawia się aktywność mięśnia piszczelowego przedniego, która przygotowuje stopę do kolejnej fazy, czyli Initial Swing. 

Initial Swing – drugi łuk zgięcia grzbietowego. Stopa zmienia ustawienie z neutralnej pozycji końskiej (20 stopni zgięcia podeszwowego) do 5 stopni zgięcia podeszwowego. Pojawia się aktywność mięśnia piszczelowego przedniego oraz prostowników palców. Widoczny jest ruch uniesienia palców.

Mid Swing – kontynuacja drugiego łuku zgięcia grzbietowego. Ustawienie podudzia w pozycji wertykalnej zwiększa wymagania dla mięśnia piszczelowego przedniego i prostownika długiego palucha. Stopa osiąga pozycję neutralną. 

Terminal Swing – utrzymanie pozycji neutralnej, wzrasta aktywność mięśni przedpiszczelowych dla przygotowania kończyny do kolejnego cyklu chodu. 

 Analiza chodu – funkcja stawu kolanowego w poszczególnych fazach chodu

Przejęcie ciężaru ciała

Initial Contact – staw kolanowy pozostaje w pozycji neutralnej, czyli w zakresie od minus 2 stopni przeprostu (to też jest norma) do 5 stopni zgięcia. Siła reakcji podłoża służy jako pierwszy mechanizm stabilizujący staw kolanowy. Aktywność mięśni stanowi drugi mechanizm stabilizujący. Czworogłowy uda odpowiedzialny będzie za dalszą aktywność z fazy Terminal Swing. Kolejne mięśnie, które będą aktywne to mięsień pośladkowy wielki, naprężacz powięzi szerokiej oraz grupa kulszowo-goleniowa.

Loading Response – w tej fazie dochodzi do zgięcia kolana do 15 stopni i realizowany jest proces amortyzacji, który wiązać się będzie z przetaczaniem na pięcie i pociąganiem piszczeli w przód. Pojawia się ekscentryczna aktywność mięśnia czworogłowego, która pełni funkcję amortyzującą. Pojawia się także aktywność grupy kulszowo-goleniowej, która kontroluje rotację wewnętrzną podudzia oraz pojawia się dominująca aktywność mięśnia pośladkowego wielkiego, głowy długiej mięśnia dwugłowego uda oraz aktywność mięśnia naprężacza powięzi szerokiej. Te wszystkie struktury należy wziąć pod uwagę, jeśli będziemy przygotowywać funkcję kolana w fazie Loading Response.

Podpór jednonóż

Mid Stance – pojawia się aktywność kolana do wyprostu. Kolano będzie ustawione w pozycji około 5 stopni zgięcia. Mięsień czworogłowy uda wraz z mięśniem płaszczkowatym stabilizują staw kolanowy. Mięsień czworogłowy uda pozwala na ruch uda do przodu, natomiast mięsień płaszczkowaty kontroluje ruch piszczeli do przodu.

Terminal Stance – w fazie tej dochodzi do zakończenia wyprostu kolana, pojawia się stabilny podpór i inicjacja zgięcia kolana. Mechanizmy wpływające na wyprost kolana w Terminal Stance to; (1) zgięcie grzbietowe stopy stabilizuje podudzie, na którym przemieszcza się kość udowa, (2) przetaczanie na przodostopiu, czyli pojawiający się forefoot rocker, wysuwa wektor siły ciężkości ciała poza oś obrotu, (3) dochodzi do napięcia mięśnia naprężacza powięzi szerokiej wraz z powięzią szeroką uda.

Kolejny mechanizm z którym mamy do czynienia w fazie Terminal Stance w okolicy kolana to mechanizm zapobiegający przeprostowi kolana właśnie w tej fazie. Wiązać się to będzie z aktywnością mięśnia podkolanowego oraz mięśnia brzuchatego łydki.

Mechanizmy inicjujące zgięcie kolana w Terminal Stance wiązać się będą z położeniem środka ciężkości, który wypada poza płaszczyznę podporu na tyle daleko, że mięśnie stabilizujące piszczel wpływają na zgięcie w kolanie. 

Przeniesienie kończyny

Pre Swing – pojawi się tutaj pasywne zgięcie kolana. Kolano będzie znajdować się w pozycji około 40 stopni zgięcia. W tej fazie dochodzi do odciążenia kończyny i pojawi się szczytowa aktywność mięśnia podkolanowego. Gdy zgięcie kolana następuje szybciej niż odciążenie kończyny, włącza się wówczas mięsień prosty uda.

Initial Swing – pojawi się zgięcie kolana dla przeniesienia kończyny. W tym miejscu zgięcie kolana jest kluczowym ruchem dla przeniesienia kończyny, ponieważ końskie ustawienie stopy wydłuża funkcjonalnie kończynę, natomiast zgięcie kolana do 60 stopni skraca kończynę funkcjonalnie.

Jakie są mechanizmy funkcjonalnego skrócenia kończyny w Initial Swing? Po pierwsze, 40 stopni zgięcia w Pre Swing wpływa na funkcjonalne skrócenie w Initial Swing. Kolejną rzeczą jest timing ruchu piszczeli do przodu połączony ze zgięciem w biodrze, co uzależnione jest od aktywności głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda. Atywność tę wspomaga mięsień krawiecki i smukły, czyli zginacze stawu biodrowego i kolanowego.

Mięsień krawiecki i smukły (zginacze stawu biodrowego i kolanowego) wspomagają aktywność głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda. Pojawia się tutaj paradoks Initial Swing – niezakłócone przeniesienie kończyny nad podłożem bardziej uzależnione jest od zgięcia kolana niż zgięcia grzbietowego stopy. Z drugiej jednak strony zgięcie w kolanie bardziej uzależnione jest od czynników innych niż aktywność zginaczy stawu kolanowego.

Mid Swing – pojawi się pasywny wyprost kolana. Zgięcie kolana nie jest już kluczowe dla przeniesienia stopy nad ziemią. Stopa ustawiona jest za stawem kolanowym, a siła grawitacji jest wystarczająca dla ustawienia podudzia w pozycji prostopadłej do podłoża. 

Terminal Swing – pojawi się wyprost kolana, który wiązać się będzie z zakończeniem przeniesienia i przygotowaniem podporu. Kość udowa ustawiona jest pod kątem 30 stopni zgięcia w stawie biodrowym. Wszystkie głowy mięśnia czworogłowego uda unoszą podudzie i stopę w stawie kolanowym. Grupa kulszowo-goleniowa będzie hamować, a tym samym kontrolować, wyprost w kolanie i stawie biodrowym. 

 Analiza chodu – funkcja stawu biodrowego w poszczególnych fazach chodu

Przejęcie ciężaru ciała

Initial Contact – celem jest, aby staw biodrowy pozostał w pozycji 30 stopni zgięcia. Wiąże się to z osiągnięciem pewnego kompromisu pomiędzy optymalną długością kroku a brakiem stabilności przy pierwszym kontakcie stopy z podłożem. 

Loading Response – zadaniem jest utrzymanie pozycji stawu biodrowego w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej. Bezpośredni wpływ na staw biodrowy mają mięsień pośladkowy wielki oraz przywodziciel wielki. Płaszczyzna czołowa kontrolują mięśnie pośladkowy średni i naprężacz powięzi szerokiej. 

Podpór jednonóż

Mid Stance – mamy do czynienia tutaj z progresją wyprostu biodra. Ruch biodra nad ustabilizowaną stopą powoduje stopniowe przejście z pozycji 30 stopni zgięcia do pozycji wyprostowanej. Kontrola miednicy w płaszczyźnie czołowej przenosi aktywność z mięśnia pośladkowego średniego na mięsień naprężacz powięzi szerokiej. 

Terminal Stance – pojawia się „przeprost” w stawie biodrowym. Staw będzie poruszać się w kierunku do wyprostu, ale użyjmy słowa przeprost, tak żeby podkreślić tą aktywność. Wiązać się to będzie z tym, że wektor środka ciężkości ciała przesuwa się do przodu od osi obrotu. Aktywność mięśnia naprężacza powięzi szerokiej z kolei ograniczać będzie zakres pasywnego wyprostu stawu biodrowego oraz będzie ograniczać opadanie miednicy po stronie przeciwnej. Przeprost w stawie biodrowym ograniczony jest do 3 stopni ze względu na przodopochylenie miednicy. Aktywność odwodzicieli spada ze względu na boczne przesunięcie środka ciężkości ciała.

Przeniesienie kończyny

Pre Swing – pojawi się zgięcie biodra jako reakcja na mechanikę stopy wysuwającą kolano do przodu oraz na aktywność przywodzicieli. Dochodzi tutaj do przeniesienia ciężaru ciała na przeciwną nogę, co powoduje pasywne odwiedzenie kończyny będącej w fazie Pre Swing. Przywodziciele ograniczają zakres pasywnego odwiedzenia związanego z przeniesieniem ciężaru ciała z nogi na nogę.

Initial Swing – pojawi się zgięcie biodra, które jest wynikiem pędu w kierunku zgięcia uzyskanego w fazie Pre Swing, wspieranego przez aktywność mięśni – mięsień biodrowy, który będzie wpływać na zgięcie w biodrze, mięsień smukły będzie wpływać na komponenty przywiedzenia, rotacji wewnętrznej oraz zgięcia i to zarówno w biodrze jak i w kolanie. I ostatnim mięśniem będzie mięsień krawiecki, który wpływa na odwiedzenie, rotację zewnętrzną i zgięcie zarówno w biodrze, jak i kolanie.

Mid Swing – kontynuacja zgięcia w biodrze. Wiąże się to z pasywnym zgięciem będącym reakcją na uzyskany pęd.

Terminal Swing – dochodzi do hamowania zgięcia w biodrze. Dominuje aktywność prostowników stawu biodrowego czyli grupy kulszowo-goleniowej, w której skład wchodzi mięsień półścięgnisty, półbłoniasty i głowa długa mięśnia dwugłowego uda. Te struktury mięśniowe będą dominować.

W Terminal Swing dodatkowo aktywność grupy kulszowo-goleniowej będzie przewyższać aktywność mięśni pośladkowych. Wiąże się to z tym, że mięśnie dwustawowe wpływają również na kontrolę stawu kolanowego.

Analiza chodu w praktyce

Studium przypadku I

Studium przypadku II

Podsumowanie

Analiza chodu, którą opracowali Jacquelin Perry i zespół Rancho Los Amigos to niezwykle precyzyjne narzędzie, które pozwala spojrzeć na chód w sposób uporządkowany i kompleksowy.

Dzięki podziałowi cyklu chodu na osiem faz z jasno określonymi celami, możliwe jest nie tylko lepsze zrozumienie biomechaniki ruchu, ale także skuteczniejsza diagnoza i terapia pacjentów z różnymi dysfunkcjami chodu.

Jeżeli po lekturze tego artykułu czujesz niedosyt, lub chcesz nauczyć się jak na podstawie analizy chodu zaplanować terapię pacjenta, to zapraszam Cię do dołączenia do kursu:

W tym wideo kursie omawiam konkretne etapy analizy chodu. Poznasz proces budowania terapii pacjenta na podstawie oceny chodu, techniki pracy nad strukturą, sposoby torowania faz chodu oraz schemat pracy nad tułowiem. Całość dopełnia ponad 30 przykładów zaburzeń chodu z życia wziętych, czyli omawianych przeze mnie studiów przypadków.