Zasady główne i procedury główne w PNF służą jako narzędzia terapeutyczne, poprawiające umiejętności poruszania się, utrzymania stabilnej pozycji, koordynacji, a także pozwalające terapeutom na prowadzenie ruchu z wykorzystaniem odpowiednich chwytów, oporu i strategii oraz uzyskanie pożądanej reakcji od pacjenta dzięki stymulacji wzrokowej i werbalnej.
Szacowany czas czytania: 4 minuty
Czego dowiesz się z tego artykułu
Na początku warto wspomnieć, że procedury torowania nie wykluczają się nawzajem. Co więcej, często są do siebie komplementarne i się pokrywają. Wraz z technikami PNF tworzą optymalne warunki do pracy dla pacjenta.
Podział narzędzi terapeutycznych PNF – zasady główne i procedury
Międzynarodowe Stowarzyszenie PNF rozróżnia zasady główne i procedury.
ZASADY GŁÓWNE
Stymulacja eksteroceptywna:
- Dotykowa
- Werbalna
- Wzrokowa
Stymulacja proprioceptywna:
- Opór
- Trakcja
- Aproksymacja
- Stretch
PROCEDURY
- Sumacja/wzmocnienie
- Wzorce
- Kolejność ruchu
- Mechanika ciała i pozycja ciała
- Irradiacja
Stymulacja dotykowa
Kontakt manualny w PNF polega na pobudzaniu receptorów skóry, a także innych receptorów, które reagują na nacisk.
Celem stymulacji dotykowej jest poprawa aktywności mięśni, zapewnienie pacjentowi poczucia stabilności, bezpieczeństwa i pewności do wykonania określonego zadania. Dodatkowo sprzyja percepcji dotykowej i kinestetycznej.
Stymulacja werbalna
Są to komendy, które informują pacjenta co i kiedy ma robić. Poprzez komendy werbalne mamy wpływ nie tylko na rodzaj, kierunek i moment wykonania danego ruchu, ale również na siłę skurczu lub poziom rozluźnienia.
Dzięki stymulacji werbalnej możemy również wpływać na uważność pacjenta i wspomóc naukę funkcjonalnych aktywności.
Stymulacja wzrokowa
Pacjent może śledzić i kontrolować ruchu. Informacja ta wpływa na koordynację, siłę i stabilność. Jest to również istotne źródło informacji dla terapeuty informując na przykład o nasileniu bólu.
Kontakt wzrokowy pomaga także w komunikacji i współpracy pomiędzy terapeutą a pacjentem.
Optymalny opór
Opór w PNF służy do wspomagania skurczu mięśnia, poprawy nauczania motorycznego, wzmacniania mięśni i poprawy percepcji i kontroli ruchu.
To jak mocny opór przykładamy jest uzależnione od możliwości pacjenta i celu terapeutycznego.
Trakcja
Trakcja to procedura polegająca na wydłużeniu przez terapeutę tułowia lub części ciała. Wspomaga ona ruchy ciągnięcia i ruchy wykonywane przeciw sile grawitacji.
Jest pomocna jako przygotowanie na odruch na rozciąganie i bodźce rozciągające. Może także dawać ulgę przy ból stawów.
Aproksymacja
Procedurą, w której terapeuta wprowadza kompresję na tułów lub kończynę nazywamy aproksymacją.
Aproksymacja wspomaga stabilizację oraz ułatwia przenoszenie ciężaru i skurcz mięśni antygrawitacyjnych. Dodatkowo można ją wykorzystać jako opór dla niektórych komponent ruchu.
Stretch
Pojawia się w momencie, gdy mięsień znajduje się w wydłużeniu przy optymalnym napięciu. Stymulacja tego typu wspomaga skurcz mięśni i ich synergistów.
Irradiacja i wzmocnienie
Irradiacja i wzmocnienie mają na celu zwiększenie odpowiedzi w postaci impulsów nerwowych wywołanych danym bodźcem. Wspomaga skurcz mięśniowy, oddziałując także na przeciwną stronę.
Wzorce PNF
Najbardziej kojarzone z koncepcją PNF wzorce, to trójpłaszczyznowe ruchy, obejmujące synergistyczne skurcze mięśni.
Są to określone ruchy, które pojawiają się podczas wykonywania funkcjonalnych aktywności. Ułatwiają i zwiększają odpowiedź mięśniową.
Kolejność ruchu
Kolejną procedurą jest kolejność ruchu i dzielimy ją na dwa rodzaje – normalna kolejność ruchu i zmieniona kolejność ruchu.
Normalna kolejność sprawia, że ruch jest ciągły i skoordynowany i przebiega od częsci dystalny do proksymalnych.
Zmieniona kolejność ruchu ma na celu podkreślenie dynamicznej aktywności danego mięśnia lub ruchu w stawie (np. wyprostu stopy) poprzez jednoczesne utrzymanie statycznej pracy innych segmentów tworzących ruch globalny. Dzięki niej możemy ukierunkować energię z mięśni silniejszych do tych słabszych.
Mechanika ciała i pozycja w PNF
Mechanika ciała odnosi się do ciała terapeuty, które musi być ustawione w kierunku ruchu. Z kolei pozycja to zapewnienie prawidłowej pozycji początkowej ciała pacjenta.
Dzięki temu praca będzie odbywać się w sposób ekonomiczny i będzie ukierunkowana na cel, a terapeuta, dzięki wykorzystaniu ciężaru swojego ciała, będzie oszczędzać energię i uniknie szybkiego zmęczenia.
Podsumowanie
Dzięki zasadom głównym i procedurom PNF terapeuta może w pełni zmobilizować rezerwy pacjenta i wspomóc nauczanie motoryczne.
Literatura
Beckers, Dominiek, and Math Buck. 2021. PNF in Practice: An Illustrated Guide. Springer Nature.